باسمه تعالی محضر محترم حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی دامت برکاته با سلام و آرزوی سلامتی، طول عمر و قبولی طاعات و عبادات خواهشمند است در صورت امکان به سوال شرعی ذیل پاسخ داده و اینجانب را در یافتن حکم شرع مقدس ارشاد بفرمائید. ۱. فردی با شخص حقیقی یا حقوقی دیگر معاملات و مراودات مالی متعدد داشته به نحوی که بنابر اقرار و اظهار طرفین، مشخص و محرز است که قسمتی از این مراودات بابت خرید و فروش قانونی و شرعی اجناس و کالاهای متعدد بوده است. در صورتی که منشأ قسمتی از مراودات مالی فیمابین مشخص نباشد و یکی از طرفین مدعی ربوی بودن آن و طرف دیگر مدعی معاملات تجاری مشروع و قانونی باشد که مبلغ زیاده دریافتی را سود ناشی آن معاملات تلقی نماید، و از سوی دیگر هیچ مدرک و دلیلی دال بر توافق طرفین بر قرض دادن با شرط دریافت و پرداخت مبلغ زیادة معین وجود نداشته باشد، آیا شرعاً می بایست موضوع مورد شبهه و اختلاف طرفین را ملحق بر مفروض به «ربا» دانست و یا آنرا غیرربوی ملحق به معاملات و مراودات تجاری مورد توافق طرفین دانست؟ ۲. آیا خرید دین بدین صورت که شخصی دین و اسناد تجاری مدت دار بدهکاری را به مبلغ اسمی کمتری خریداری نماید، دارای اشکال شرعی و مشمول عنوان ربا می باشد؟ ۳. شخص «الف» تولید کنندة فرش و در کار خرید و فروش نخ و الیاف می باشد. نامبرده جهت اجتناب از فروش وعده دار اجناس تولیدی خود به مشتریان موجود و یا جهت تأمین نقدینگی لازم جهت خرید نخ و الیاف مورد نیاز خود به شخص «ب» پیشنهاد می دهد تا وی اجناس تولیدی وی را به قیمت نقدی خریده و با قیمت مؤجل و وعده دار به مشتریان موجود و معرفی شده و با قیمتی زیادتر بفروشد و یا با تأمین نقدینگی، الیاف یا نخ را با قیمت نقدی خریده و به شخص الف با قیمت زیادتر و با وعده پرداخت ثمن بفروشد. آیا معاملات مذکور در صورت تحقق دارای ایراد و مشکل شرعی بوده یا خیر، در صورتی که شخص «الف» وجهی را از «ب» دریافت و به نمایندگی از وی چنین معاملاتی را انجام و پول و اسناد تجاری و سود حاصله از این عقود را به «ب» پرداخت کند، موضوع چه حکمی خواهد داشت؟ با تشکر
باسمه تعالی
پاسخ استفتاء شما :
۱_ با فرض مذکورحکم به تحقق ربا نمیتوان کرد.
۲_ اگر هر دو طرف معامله دین باشد و نقدی در کار نباشد اشکال شرعی دارد.
۳_ دارای اشکال شرعی نیست.