با سلام و احترام سوالیکه در بین جوانان پیش آمده و به من منتقل شده را برای شما بازگو می کنم ، ممنون میشم دقیق پاسخ دهید با توجه به اینکه در اسلام جایگاه عقل دارای مرتبه بالایی قراردارد اگر در فرض سوال عقل به اثبات برساند “تاکید می کنم – اثبات” (حال عقل جمعی مردم نقطه ای از جهان – یا عقل فردی یک نفر) که یک حکم (فتوی یا …) اسلام ، که بر مبنی آیه قرآن، حدیث صحیح یا سیره عملی ائمه بنا شده است. قطعا اجرا آن یا ماهیت آن (با اطلاعات امروز ما از اون حکم از جمله شرایط زمانی ، مکانی ، یا ضعف اطلاعات پیرامونی، بوجود آورده آن حکم اسلام ، یا ابهام نوع اجرا یا هر چیز دیگر) خلاف علم/عقل است و اشتباه بودنش قابل اثبات است . آن حکم (شخصی یا اجتماعی) برای آن عقلا و افرادیکه عقلا را معتمد در علم/عقل میدانند ، از درجه اعبار ساقط شده و نیازی به اجرای اون حکم ندارند و ترک آن حکم گناهی بر گردن آنها ندارد (تا زمانیکه مشکل علمی/عقلی که باعث اثبات اشتباه بودن این حکم شده توسط فقها رفع گردد) ممنون میشم با در نظر گرفتن فرض های فوق جواب دهید متشکرم

باسمه تعالی
پاسخ استفتاء شما :

در اسلام به عقل اعتبار و اهمیت زیادی داده می‌شود لیکن اسلام همان‌گونه که برای عقل درجه و اعتبار بالایی قائل است پیامبر و اهل بیت علیهم السلام را مصداق عقل کامل می داند و تمامی احکام اسلام را بر اساس مبانی عقل کامل می شمارد و عقل انسانی و مادی را عقل ناقص می داند.

بر همین اساس باید گفت احکام اسلام به دو صورت می باشد احکام اولیه قطعی و احکام ثانویه  در مورد احکام قطعی اگر بر فرض عقل جمعی یا فردی بر اشتباه بودن حکمی از احکام الهی تاکید کند نمی‌توان آن را اشتباه دانست و از اجرای آن سرپیچی نمود و به این بهانه احکام الهی را بر زمین نهاد مگر در مواردی حاکم شرع تشخیص دهد که اجرای یک حکم در برخی شرایط ممکن نیست که این به معنای اشتباه بودن حکم الهی نیست.

اما در مورد احکام ثانویه گاهی این امکان وجود دارد که بر اساس تشخیص زمان و مکان حکم اجرا نشود و یا تغییر در اجتهاد مجتهدین به واسطه مکشوف شدن حکمت برخی احکام و یا علم آنها به اختصاص  برخی احکام به برخی زمان ها دانست که این نیز باید توسط مجتهدین جامع الشرایط و ربانی احراز شود و هر فرد روشنفکر یا عاقلی نمی تواند احکام اسلام را بر اساس منشور خود بررسی کرده و حکم به بطلان یا اشتباه بودن یا غیر ضروری بودن آن حکم کند.

درهر حال برخی برای عقل به حدی اعتبار قائل هستند که احکام اسلامی را فرع عقل خود می‌دانند در حالیکه باید دانست که تمام احکام اسلامی بر اساس عقل کامل و حکمت‌های والای الهی است که بسیاری از آن ها برای بشر مجهول و غیر معلوم و یا بعضاً با دیدگاه های مادی و ظاهری بشری ناسازگار است و در برخی موارد احکام دارای اثرات اخروی و الهی می‌باشد که هیچگاه با عقل بشری قابل درک نیست پس بهترین راه تعبد و تسلیم در مقابل احکام مسلم اسلام است و همانگونه که قرآن فرموده است دین در نزد خدا فقط اسلام است و روز قیامت همه ما بر اساس معیار عمل به دستورات الهی سنجیده خواهیم شد.