به نام خدا، با عرض سلام و ادب و احترام، ابتدا سلام صمیمانه و گرم ما را به محضر مرجع تقلید بزرگمان حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی(حفظه الله) برسانید، سوالی داشتم؛ اینجانب در رشته های الهیات و معارف اسلامی از جمله فقه و اصول، علوم قرآن و حدیث، فلسفه و کلام، ادبیات عرب و همچنین در رشته های حقوق مانند حقوق جزا، حقوق خصوصی، حقوق عمومی، حقوق بین الملل و…کار پژوهشی انجام می دهم و با همکاری اساتید حوزه و دانشگاه تاکنون مقالات متعددی را چاپ نموده ام، تخصص بنده لیسانس حقوق و فوق لیسانس فقه و مبانی حقوق اسلامی است، مدتی است برخی از دوستان و آشنایان با توجه به توانایی این جانب نسبت به تدوین و تالیف مقالات علمی و پژوهشی، علمی-ترویجی و علمی-تخصصی و همایشی همچنین نسبت به نوشتن پایان نامه و رساله در رشته های مذکور در سطح کارشناسی ارشد و دکترا دانشگاه و سطح ۲ و۳ و۴ حوزه پیشنهاداتی داده اند که اینجانب برایشان کار مقاله یا پایان نامه و یا رساله در سطوح مذکور انجام دهم، با توجه به اینکه اینجانب محل درآمدی ندارم و اوضاع اقتصادی ام هم نامناسب است و در این سن توانایی تامین هزینه ازدواجم را هم ندارم و پدرم هم مریض و از نظر مالی ورشکسته است لذا پیشنهاد فوق میتواند کسب و کار مناسبی براساس توانایی بنده باشد و شرایط اقتصادی ام را بهتر کند اما از نظر شرعی شبهه ای برایم وجود دارد و مانع شده و وجوه مختلف آن از نظر شرعی برایم نامشخص است و باعث شده احتیاط کنم و از محضر مبارکتان استفتا نمایم، آن هم این است که افرادی که تقاضا داده اند بر اساس شناختی که از ایشان دارم چند دسته اند؛ ۱- برخی از آنها حقیقتاً سطح سواد مناسبی ندارند و فقط می خواهند مدرک بگیرند و می گویند همه کار را شما انجام بده چون کار پژوهش ۵۰ درصد توصیف و ۵۰ درصد تحلیل می باشد می گویند هم توصیف و هم تحلیل را شما انجام بده؛ حکم کار کردن برای ایشان در موارد فوق الذکر چیست؟ ۲-برخی از آنها سطح سواد خوبی دارند و علم و تخصصشان هم در آن سطح کارشناسی ارشد یا دکترا می باشد مثلا در رشته تخصصی خودشان در آزمون ها و ادارات و نهادهای دولتی که گزینش قوی ای دارند و هر کسی را نمی پذیرند قبول شده یا کار می کنند مثل برخی از قضات دادگستری، برخی از وکلای قوه قضائیه، برخی از مربیان دانشگاه ها، برخی از اساتید حوزه و دانشگاه و چون فرصت ندارند نمی توانند امور مذکور را انجام دهند لذا سوالم این است کار کردن برای ایشان در موارد مذکور از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ ۳- برخی از آنها سطح سواد خیلی عالی دارند مثلا در برخی از مباحث اجتهاد داشته یا بیش از ۵ سال درس خارج شرکت کرده اند یا در سطوح بالای حوزه و یا از اساتید دانشگاه هستند که بیش از ۲۰ سال سابقه تدریس دارند و در موضوعاتی که معرفی می کنند کاملا مسلط هستند اما چون با سیستم های جدید و قالب های پژوهشی آشنا نیستند و یا مشغله دارند این کار را به دیگری می سپارند میخواستم بدانم کار برای ایشان در موارد فوق الذکر از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ ۴- برخی هم سطح سواد متوسط دارند یعنی نه چنان مسلط بر موضوع اند نه فقط میخواهند صرف اینکه مدرک بگیرند و در کار پژوهش در رشته های فوق که ۵۰ درصد توصیف است و ۵۰ درصد تحلیل کار تحلیل پژوهش را خودشان انجام می دهند و توصیف کار که جمع آوری اطلاعات از کتاب ها و مقالات و منابع مختلف می باشد را نمی توانند به دلایل مختلف انجام دهند لذا اگر صرف جمع اوری اطلاعات و توصیف موضوع باشد حکم شرعی کار کردن در موارد مذکور برای ایشان چیست؟ متشکرم.
باسمه تعالی
پاسخ استفتاء شما :
چنانچه نهاد آموزشی و یا موسسه ای که فرد را مکلف به پایان نامه کرده است اجازه کمک گرفتن از فرد دیگری را ندهد و یا از قرائن این مطلب آشکار باشد شما نمیتوانید برای هیج یک از جهار مورد گفته شده در سئوال پایان نامه بنویسید و مزد بگیرید ولی اگر ان نهاد ملاک در پایان نامه را صرفا تحلیل صحیح قرار دهد و توصیف و جمع آوری موضوع برای آنها ملاک نباشد شما میتوانید بابت آن مزد بگیرید.