بسم الله الرّحمن الرّحیم محضر مبارک حضرت آیة الله العظمی علوي گرگاني أدام الله ظله العالی علی رؤوس المسلمین سلام علیکم و رحمة الله و برکاته مستدعی است منت نهاده و در صورت امکان پاسخ هر یک از موارد زیر را به تفکیک اعلام فرمائید: ۱) آیا علم و یقین عنوان شده در زمینه اندراس و یا خاک شدن بدن و استخوان میت دفن شده برای خارج شدن نبش قبر از حکم حرمت، همان علم و یقین صد در صدی عنوان شده در مباحث عقلی و منطقی است؟ در صورتی که پاسخ مثبت است از چه طریقی می¬توان به این علم و یقین دست یافت؟ یا اینکه مراد علم و یقین عرفی است؟ با فرض اخیر آیا می¬توان در این زمینه به علوم تجربی و به عنوان مثال به نظر تخصصی علم پزشکی قانونی یا … در خصوص زمان خاک شدن بدن یا استخوان اعتماد نمود؟ آیا حکم اداره اوقاف در این زمینه می¬تواند ملاک عمل قرار گیرد؟ ۲) آیا کندن سنگ قبر و کنار زدن خاک قبر تا رسیدن به لحد مصداق نبش قبر حرام است؟ ۳) آیا کنار زدن لحد و خاک داخل قبر برای علم پیدا کردن به اینکه بدن یا استخوان میت خاک شده است یا خیر ( به این نیت که در صورت خاک شدن بدن و استخوان مجددا از آن قبر برای دفن میت دیگر استفاده شود ) مصداق نبش قبر حرام است؟ ۴) آیا در صورت نبش قبر ( پس از گذشت قریب مثلا بیست سال یا بیشتر با نیت استفاده از آن قبر برای میت جدید ) و مشاهده تکه های استخوان میت، اگر با احترام تکه ها جمع¬آوری شده و در حفره¬ای در قسمت پایین تر از همان قبر قرار گیرد و پس از پوشاندن آن با لایه¬ای از خاک، می¬توان میت جدید را در همان قبر و بر روی آن لایه خاک دفن کرد؟ ۵) اگر نبش قبری از نظر عرف هتک حرمت میت تلقی نشود آیا باز هم حرام است؟ ۶) آیا نفس وصیت کردن به اینکه مرا بعد از فوت در قبر فلان میت دفن کنید جائز است؟ تکلیف وصی یا وراث در قبال چنین وصیتی چیست؟ ۷) آیا در حکم کردن به اندراس بدن میت ملاک برداشت عرف است؟ در این صورت اگر عرف در فرض از بین رفتن گوشت و… میت (حتی اگر استخوان به صورت صلب باقی مانده باشد) حکم به اندراس دهد کفایت می-کند؟ من الله التوفیق ۲۴ دي ماه ۱۳۹۹