بسم الله الرحمن الرحیم الهی به امید تو محضر مبارک آیت الله العظمی علوی گرگانی دامت برکاته مرجع عالیقدر شیعیان جهان اسلام سلام علیکم چند سئوال شرعی از آن مرجع عالیقدر جهان اسلام داشته ودارم ان شالله نظر الطاف آن معظم له برانشاء مقرر بگردد. برائت استهلال یک باب مغازه در شهرستان آشتیان استان مرکزی وجود دارد که این مغازه در اختیار جد ما بوده است و ایشان در طول زندگی خود در این مغازه مشغول کار وفعالیت بوده، و با رونق و کسب حلال ایشان این مغازه امروز به این ارزش ریالی رسیده است بعد از فوت به دلیل مستهلک بودن مغازه چونکه جد ما بالا ۵۰ سال در این مغازه مشغول فعالیت بوده ، با اذن از اداره اوقاف و با توجه به اینکه مغازه مذکور دیگر از حیز انتفاع خارج شده بود، اقدام به بازسازی مغازه به صورت کامل نمودیم . ولیکن امروز اداره اوقاف بیان کرده اند که هیچ رابطه استجاری و دیگر عقود فیمابین جدما و متولی وجود نداشته است، در صورتیکه باید پرسیده شود پس چگونه جد ما بالا ۵۰ سال در این مغازه زندگی کرده و رونق این مغازه با تلاش یک مرد که عمر خودرا و جوانی خودرا روی این مغازه گذاشته است به چه صورتی بوده است. ۱- پس فقط با اعلام اینکه رابطه استجاره ی یا دیگر عقود وجود ندارد ، حرف درستی است پس چگونه می شود کسی با این قدمت تاریخی که بیش از نیم قرن می باشد در مغازه فعالیت بنماید و کسی معارض اونباشد، بجز این نیست که این رابطه وجود داشته ودارد. ۲- اگر گفته اداره اوقاف مبنی برعدم رابطه حقوقی فیمابین جد ما و متولی وجود ندارد ، پس چگونه است که اداره اوقاف اجازه ساخت به وراث داده است بجز این نیست که حقیقت با کتمان از سوی متولی در حال وقوع می باشد. نکته بسیار مهم : اینکه ادعای خلاف اصل اداره اوقاف مبنی براینکه هیچ رابطه قرارداری فیمابین واقف نبوده است و اکنون متولی (اداره اوقاف) حق تخلیه این ملک را داشته وداردباید متذکر دو نکته شویم . ابتدا= اجاره مغازه براساس قدمت اجازه از دوقابل خارج نمی شود یا حق سرقفلی دارد یا حق پیشه وریشه اما نکته دوم اینکه خارج از این دو حق که غیر کتمان می باشد، اذن اداره اوقاف برای بازسازی مغازه موصوف نشان از یک امر محقق برای مالکیت اعیان بوده است ، زیرا اداره اوقاف در زمان بازسازی این مغازه اذن داده و وراث متوفی اقدام به بسازی این مغازه نموده اندو اکنون این ادعا که مالکیت یا رابطه استجاری فیمابین وجود ندارد خلاف همه اصول است. وبراساس اینکه اداره اوقاف به هر دلیل نتوانست در امر مرمت وبازسازی اقدام نماید بیع وقف محقق شده و مالکیت حداقلی یعنی اعیانی آن متعلق به وراث فیض آشتیانی می باشد و وراث متوفی برای قرب به قرض واقف همه اجاره ماهیانه را پرداخت نموده اند. سئوال اول : اگر کسی اقدام به مرمت مغازه اوقافی نماید که در حال خراب شده است ، حتی اگر بدون اذن باشد حق اعیان منتلق می شود وعرصه متعلق به واقف و اعیان متعلق به مستاجر می گردد؟ سئوال دوم: اگر اذن داشته باشد که در این مسئله وجود دارد ، آیا این اذن انتقال مالکیت اعیان به مستاجر نیست یا اعیان همانطوری در مالکیت واقف می باشد زیرا بعد از مرمت کل اعیان باز سازی شده است زیرا اعیان از بین رفته بوده است و با بازسازی این امر محقق شده است؟ سئوال سوم : آیا می توانیم این اذن را بیع وقف بدانیم زیرا خود اداره اوقاف اذن به باز سازی و نوسازی بنا داده اند زیرا اعیان به صورت کامل نابوده شده بود و اگر ساخته نمی شد این موقوفه از حیز انتفاع خارج می شده است ؟
باسمه تعالی
پاسخ استفتاء شما :
۱_ چون در هنگام وقف مغازه وقف شده است( یعنی اعیان موجود بوده است) لذا اگر بازسازی هم بشود اعیان متعلق به وقف خواهد بود و فردی که آن را بازسازی کرده است میتواند در قبال هزینه بازسازی به مدت خاصی بدون اجاره از منافع مغازه بهره مند شود ولی مالک اعیان نمی شود.
۲_اعیان متعلق وقف است و فردی که بازسازی کرده است میتواند به مقدار هزینه بازسازی بدون اجاره از منافع ان بهره مند شود و یا کل هزینه بازسازی را از متولی وقف یا اداده اوقاف بگیرد.
۳_بیع وقف بدون ضرورت شرعی حرام است.