با سلام در بخشی از بازار بورس اوراق بهادار ایران ، اختیار خرید و فروش سهام و کالاها (زعفران،پسته و…) که در اصطلاح تخصصی آپشن و آتی نامیده میشود ، مورد معامله قرار میگیرند. فعالیت و سود حاصله احتمالی ناشی از این معاملات چه حکمی دارد؟ در ذیل توضیحات مشروح درباره این نوع معاملات جهت استحضار درج گردید. قرارداد آتی یا future Contract : قراردادی است که فروشنده متعهد میشود براساس آن، در سررسید معین، مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص بفروشد و در مقابل خریدار متعهد میشود کالا را با مشخصات تعیین شده، خریداری کند. به بیان سادهتر؛ قرارداد آتی به افراد این امکان را میدهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند. همچنین افراد میتوانند کالایی که اکنون مالک آن نیستند را بفروشند و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند و کسب سود کنند. قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است. به این معنی که سرمایه گذاران در این بازار میتوانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت ها نیز سود کسب کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مطلب تأثیر ایجاد بازار دوطرفه در بازار سرمایه چیست؟ را مطالعه کنید. در قراردادهای آتی، برای جلوگیری از عدم انجام تعهد، طرفین مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، نزد اتاق پایاپای میگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد، وجه تضمین را تعدیل کنند. معاملات آتی در کنار جذابیتی که دارند دارای ریسکهای مالی بالقوهای هستند که برای همه سرمایه گذاران مناسب نیست. در معاملات آتی، سود و زیان خریدار و فروشنده متقارن است. به این معنی که اگر دارنده موقعیت خرید سود کند، لزوما دارنده موقعیت فروش زیان میکند. دلیل دیگر ریسکی بودن این بازار اهرمی بودن معاملات آتی است. به این صورت که افراد میتوانند بیش از سرمایه خود در این بازار سود یا زیان کنند. **************************************************************** اختیار معامله یاOption ، اصطلاحی است که معمولا توسط فعالان بازار سهام استفاده میشود. این قرارداد میان خریدار و فروشنده نوشته میشود به صورتی که دو طرف توافق میکنند که در آینده معامله مشخصی را انجام دهند. خریدار در ازای پرداخت مبلغ مشخصی، حق خرید یا فروش دارایی ثبت شده در قرارداد را با قیمت مشخص شده در قرارداد و در زمان تعیین شده به دست میآورد. فروشنده هم حق خرید یا فروش دارایی مذکور را به خریدار میدهد. حال ممکن است در زمان مشخص شده خریدار دارایی مورد نظر را خرید و فروش نکند، در این حالت دارایی مذکور در اختیار فروشنده قرار خواهد گرفت و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست خواهد داد. اختیار خرید این نوع اختیار به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند. اختیار فروش این نوع اختیار به خریدار این حق را میدهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین شده مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد.
باسمه تعالی
پاسخ استفتاء شما :
قرارداد آتی با شروط ذیل اشکال شرعی ندارد ۱_ کالای مورد قرارداد واقعی و قابل تحویل در موعد مقرر باشد ۲_ قصد جدی به معامله وجود داشته باشد ۳_ مصون از فریب باشد ۴_ مبلغی که به عنوان حق اولویت پرداخت شده است در صورت انصراف از خرید از بین نرود و به مالک برگشت داده شود.
ضمنا فروش مالی که هنوز به ملکیت فرد درنیامده است شرعا صحیح نیست مگر در قالب پیش فروش باشد و در زمان تحویل فروش قطعی صورت گیرد.
همچنین در قرارداد اختیاز معامله چنانچه در ازای قرارداد، دارایی مباح مورد نظر واقعا برای متقاضی خرید نگهداری شود و کالای واقعی در خارج موجود باشد پولی هم که گرفته می شود در قبال این موضوع شرعا مانعی ندارد لکن اگر صرفا بر روی کاغذ حق اولویت برای خریدار قرار داده می شود ولی در عمل هیچگونه نگهداری و ذخیره کالا و یا اعتبار واقعی آن صورت نمیگیرد و سپس پولی دریافت شده و در صورت انصراف از خرید هم از بین برود، این نوع قرارداد دارای اشکال شرعی می باشد.