حکم صندوق های قرعه کشی خانگی که هر ماه مبلغ جمع آوری شده را به یکی از اعضاء می دهند، چیست؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: اگر پولی اضافه نمی گیرند پرداخت پول به یکی از اعضا به صورت هدیه و یا قرض الحسنه اشکال ندارد.
درختواره استفتائات
لیست استفتائات
در جلسات خانوادگی یا عمومی یا برخی ادارات، افراد پولی را به عنوان قرض الحسنه قرار داده و صندوقی تشکیل می دهند و پس از مدّتی، جهت پرداخت وام قرعه کشی صورت می گیرد. پرداخت اینگونه وامها از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: اگر در پرداخت وام، شرط نشود که مبلغی بیش از وام پرداختی باید پس بدهند، اشکال ندارد.
اخیرا دولت به دنبال افزایش اجاره بها در سطح کشور، «وام اجاره مسکن» را برای مستأجران مدنظر قرار داده و مقرر شده که مستأجر به صورت ماهانه، ۱۳ درصد سود این وام را به دولت پرداخت نموده و در پایان مدت اجاره نیز اصل وام را به دولت برگرداند. با توجه به اینکه این پول صرف رهن منزل شده و کسب و کاری با آن انجام نمی شود، آیا دریافت این سود از سوی دولت، ربا نیست؟
پاسخ استفتاء شما : چون غالبا بانک اینگونه وامها را در قالب قرارداد جعاله یا مرابحه به وام گیرنده میدهد و به نظر ما این نوع قرارداد در اینگونه وامها دارای اشکال فقهی است، لذا دریافت این وام خالی از اشکال نیست لکن اگر مستأجری برای اجاره خانه دچار اضطرار
امروزه صندوق های قرض الحسنه ای بین فامیل، همسایه ها، کارمندان، اصناف مختلف ایجاد میشود و افراد هفتگی، ماهانه و یا … مبلغی را پرداخت میکنند و مسول صندوق به صورت قرعه کشی به یکی از اعضا پول جمع شده را به عنوان قرض پرداخت میکند؛ سوالاتی در این خصوص مطرح است لطفا پاسخ اینها را بفرمایید. ۱- اصل این نوع وام دادن به یکدیگر در صورتی چیز اضافه ای به غیر از آنچه خود فرد پرداخت کرده دریافت نکند چه حکمی دارد؟ ۲- در صورتی که شرط شود کسانی که قرعه به نام آنها می افتد و قرض را دریافت میکنند باید مبلغی به عنوان کارمزد و اجرت بابت حق الزحمه فردی که مسولیت کارهای صندوق را به عهده دارد بپردازد حکم آن چیست و در صورتی که اشکال دارد راهکار شرعی برای دریافت آن هست؟ ۳- اگر شرط شود مسول صندوق اولین شخصی باشد که وام را دریافت میکند چه حکمی دارد؟ ۴- اگر شرط شود به صورت پلکانی کسانی که زودتر نامشان در قرعه کشی انتخاب میشود و قرض را دریافت میکنند بیشتر از کسانی که دیرتر قرض دریافت میکنند بپردازند این شرط چه حکمی دارد؟(تا جبران تورم نسبت به افرادی که دیرتر وام دریافت میکنند بشود چون ممکن است فردی یکسال بعد وام را دریافت کند) ۵- آیا به مبالغی که فرد پرداخت میکند تا نوبت او شود و وام دریافت کند سرسال خمسی، خمس تعلق میگیرد؟
پاسخ استفتاء شما : ۱_ اگر وام در قالب قرض الحسنه باشد و مبلغی به عنوان سود دریافت نشود مانعی ندارد و اصل وام نیز به ملکیت افرادی که ان را پرداخته اند بر می گردد. ۲_ اگر حقیقتا کارمزد باشد و مسئول صندوق بابت اداره این صندوقها متحمل هزینه
همانگونه که مستحضر هستید، مسئله ورشکستگی بانکی از جمله بحران های اقتصادی ایران اسلامی است که در سالهای اخیر مشکلات بزرگی را برای کشور ایجاد کرده است. در راستای بررسی این مسئله، سوالات زیر به محضر آن بیت رفیع تقدیم میگردند: ۱) آیا میتوان در صورت ورشکستگی بانک، اندازه سپرده های «پس انداز و جاری» را که ماهیت قرض دارند یا اندازه سپرده های «مدت دار» را که ماهیت وکالت دارند قهرا کاهش دارد؟ (کاهش قهری دین در صورت ورشکستگی) ۲) آیا میتوان در صورت ورشکستگی بانک، اندازه سپرده های «پس انداز و جاری» را که ماهیت قرض دارند یا اندازه سپرده های «مدت دار» را که ماهیت وکالت دارند قهرا به سهام بانکی تبدیل کرد و درواقع دائنین را به مالکان بانکی تبدیل کرد؟ (تبدیل قهری دین در صورت ورشکستگی) ۳) آیا میتوان با استفاده از ابزار «شرط ضمن عقد» در سپرده های «مدت دار» که ماهیت وکالت دارند یا سپرده های «پس انداز و جاری» که ماهیت قرض دارد ،کاهش قهری تعهد بانک در قبال این سپرده گذاران در صورت ورشکستگی بانک را شرط کرد؟ ۴) آیا میتوان با استفاده از ابزار «شرط ضمن عقد» در سپرده های «پس انداز و جاری» را که ماهیت قرض دارند یا سپرده های «مدت دار» را که ماهیت وکالت دارند، تبدیل قهری دین به سهام بانکی در صورت ورشکستگی را شرط کرد؟
پاسخ استفتاء شما : ۱_ کاهش قهری دیون بانک به سپرده گذاران در صورت ورشکستگی صحیح نیست. ۲_ بدون توافق با صاحبان سپرده نمیتوان این تبدیل دین به سهام بانکی را انجام داد. ۳- شرط کاهش قهری دین صحیح نیست و باطل است لکن میتوان شرط کرد که اگر بانک
اینجانب یک وام ۵ میلیون تومانی از یک بانک دولتی دارم که هنوز آنرا دریافت نکرده ام و دوستم نیز یک وام به همین مبلغ از صندوق قرض‌الحسنه که او هم دریافت نکرده است. البته وام بنده با کارمزد ۴ درصد است و وام ایشان بدون کارمزد لکن از طرفی صندوق کمی دیرتر نسبت به بانک این وام را پرداخت میکند و از طرفی ایشان به این مبلغ احتیاج دارد لذا به او گفتم که برای من در بانک ضمانت انجام بده تا بتوانم این مبلغ را زودتر نسبت به صندوق اخذ کنم و به شما بدهم و قسطش را خودت بده و هروقت وام صندوق فراهم شد آنرا به من بده و قسطش را خودم میدهم. این کار چه حکمی دارد؟ سپاسگزارم
پاسخ استفتاء شما : با توافق طرفین و عدم ممانعت بانک اشکال ندارد.
در طرح سپاس بانک سپه، اصل وامی که پرداخت می شود صحیح و شرعی می باشد ولی برخی امتیاز آن را خرید و فروش کرده و امتیاز خود را در ضمن یک معامله می فروشد. آیا فروش امتیاز وام سپاس شرعاً جایز است؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: اگر از نظر قوانین بانک، واگذار نمودن حقّ وام اشکال نداشته باشد، می تواند مبلغی را به عنوان رفع ید از حقّ خود بگیرد و این حق را به دیگری واگذار نماید.
آیا وامی که از بانکها به عناوین مختلف مثل ازدواج و غیره گرفته می شود می توان به شخص دیگری واگذار نمود تا در همان عنوان یا عنوان دیگری مصرف شود؟ در فرض عدم جواز، اگر شخص دوّم درآمدی از این پول کسب کرد چه حکمی دارد؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: در صورتی که بانک اجازه واگذاری از حقّ وام را به دیگری بدهد، اشکال ندارد ولی اگر اجازه نمی دهد، جایز نیست و درآمد حاصله هم حرام است.
اگر فردی از بانک وام گرفت و در موردی که برای آن وام گرفته شده صرف نکرد و از آن کسب درآمد شد تصرّف در آن چگونه است؟ اگر اشکال دارد تکلیف وام گیرنده در رابطه با سود بدست آمده، در حال حاضر چیست؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: تصرّف در آن جایز نیست و باید سود را به بانک تحویل داد و اگر بانک رضایت به مصرف در جهت دیگر داد، مانعی ندارد.
آیا جایز است وام ازدواجی که از بانک یا صندوق قرض الحسنه می گیرند در هر جهتی مصرف کنند؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: باید در جهت ازدواج و تهیّه مقدّمات آن هزینه شود.