درختواره استفتائات
لیست استفتائات
روی برخی از نوارهای قرآن و تواشیح و سخنرانی، عبارت «حقوق تکثیر محفوظ است» نوشته شده است؛ آیا در این صورت، تکثیر این نوارها به منظور ترویج فرهنگ دینی جایز است؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: باید از صاحب آن اثر اجازه گرفته شود.
آیا نسخه برداری و تکثیر از دیسک های کامپیوتری جایز است؟ آیا تفاوتی با درج عبارت «حقّ تکثیر محفوظ است» می کند؟ بر فرض حرمت، آیا این حکم مختصّ دیسک هایی است که در ایران تدوین شده اند یا شامل دیسک های بیگانه هم می شود؟ (با علم به اینکه بعضی از دیسک های کامپیوتری با توجّه به اهمّیّت محتوای آنها، بسیار گرانبها هستند).
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: کپی دیسکهای ندوین شده در داخل کشور جایز نیست ولی استفاده کردن از سی دی ها و دیسکهای کپی شده دیگران اشکال ندارد و در مورد کپی دیسک خارجی، چنانچه موجب اهانت به مسلمین نشود و یا کشور ایران قانون کپی رایت بین المللی را
بعضی از اشخاص به مغازه هایی که فتوکپی و زیراکس از اوراق و کتابها می گیرند مراجعه کرده و درخواست تصویربرداری از آنها را می نمایند و صاحب مغازه که از مؤمنین است تشخیص می دهد که کتاب یا اوراق و یا مجله فوق برای همه مؤمنین سودمند می باشد؛ آیا جایز است بدون اجازه صاحب کتاب از آنها تصویربرداری کند؟ آیا اگر بداند که صاحب کتاب راضی به این کار نیست در حکم تفاوتی به وجود می آید؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: اگر بداند یا احتمال قوی دهد که صاحب کتاب راضی نیست، نمی تواند آن را تکثیر کند.
آیا عناوین و نامهای تجاری فروشگاهها و شرکتها مختصّ مالکان آنهاست به طوری که دیگران حقّ نامگذاری فروشگاهها و شرکتهای خود را به آن نامها ندارند؟ به عنوان مثال فردی فروشگاهی به نام خانوادگی اش دارد آیا فرد دیگری از همان خانواده، حق دارد فروشگاه خود را به آن اسم نامگذاری کند؟ آیا فردی از خانواده های دیگر حقّ نامگذاری فروشگاه خود به آن اسم را دارد؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: ظاهراً جزء حقوق است و باید رعایت شود و اگر دیگری قصد آن نامگذاری را دارد باید با یک پسوند و یا پیشوند که ممیّز و مشخص کننده باشد، نامگذاری نماید.
آیا خسارت معنوی قابل مطالبه است؟ مثلاً کسی به دیگری افترای دزدی یا بی عفتی می بندد و مفتری در محکمه به مجازات جرم افترا محکوم می شود. آیا علاوه بر این، کسی که مورد افترا قرار گرفته است می تواند به خاطر اینکه اعتبارش در جامعه مورد خدشه واقع گردیده یا از اعتماد مردم به او کاسته شده یا عفت وی لکه دار شده است ادعای جبران کند؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: در صورتیکه حکم محکومیت برای وی صادر شده باشد، بیش از آن حقی نسبت به مفتری ندارد.
گاهی برخی کالاها شبیه کالاایی است که توسط دیگری اختراع شده است لکن تغییرات جزیی در آن داده شده است و نام و برند آن تغییر یافته است و توسط دیگری به فروش می رسد. آیا فروش آن توسط تولید کننده دیگر اشکال ندارد؟ و اینکه استفاده از همان طرح و مدل کالایی که شخص ثالث تولید می کند و یا مشابه آن، در صورتی که نام و علامت تجارتی مشارالیه در عرضه آن کالا استعمال نشود و بدینوسیله مصرف کننده نیز در هنگام خرید دچار اشتباه نگردد، شرعاً چه حکمی دارد؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: اگر عرفا کالای جدید با خصوصیات جدید است ( حتی اگر مختصر باشد) و صدق همان کالای اختراع شده نمیکند، فروش آن مانعی ندارد.
آیا در فقه شیعه، مالکیّت معنوی (مثل حقّ اختراع یا حقّ تألیف) به رسمیت شناخته شده است مثلاً شخصی که برای اوّلین بار دستگاهی را اختراع می کند خود این شیء اختراع شده، دارای یک قیمت است امّا حقّ اختراع آن وسیله (یعنی واگذاری حقّ ساخت و تولید در حدّ انبوه) امروزه با یک قیمت دیگری بفروش می رسد؛ آیا این نوع بیع شرعی است؟
باسمه تعالی پاسخ استفتاء شما: مخترع و مؤلّف و امثال آن می تواند در مقابل واگذاری حقّ خود نسبت به حقّ ساخت و چاپ، وجوهی را دریافت کند و شرعاً اشکال ندارد.